Það felast mikil tíðindi í þeim skýrslum sem voru birtar í vikunni um fýsileika þess að leggja sæstreng milli Íslands og Bretlands. Talið er að þjóðhagsleg arðsemi ríkjanna af lagningu slíks raforkustrengs myndi samtals nema meira en 50 milljörðum á hverju ári. Fyrir íslenska þjóðarbúið væri um að ræða árlegan ábata vel umfram eitt prósent af landsframleiðslu – en það jafngildir um þreföldum hagnaði Landsvirkjunar á síðasta ári. Sá ábati gæti jafnframt orðið enn meiri eftir að fjármagnskostnaður við lagningu strengsins yrði greiddur upp og eignarhaldið á honum myndi færast á hendur Íslands.

Mikilvægasta forsenda þessarar niðurstöðu, samkvæmt kostnaðar- og ábatagreiningu Kviku banka og ráðgjafarfyrirtækisins Pöyry, er að bresk stjórnvöld séu reiðubúin að veita slíku verkefni umtalsverðan fjárhagslegan stuðning. Þetta á ekki að koma neinum á óvart. Ávallt hefur verið gert ráð fyrir því að Ísland gæti aðeins haft ávinning af lagningu raforkustrengs ef Bretar myndu ábyrgjast tiltekið lágmarksverð – margfalt hærra en íslensku álverin greiða til Landsvirkjunar – fyrir þá orku sem yrði keypt í gegnum strenginn. Með öðrum orðum að Bretar taki á sig þá áhættu sem fylgir þessu risavaxna fjárfestingaverkefni, rétt eins og þeir hafa gert með önnur orkuverkefni í því skyni að styðja við endurnýjanlega raforkuvinnslu. Fyrirsjáanlegur og vaxandi orkuvandi Bretlands gerir það að verkum að stjórnvöld þar í landi hafa engra annarra kosta völ.

Niðurstaðan í þeim skýrslum sem nú liggja fyrir er að Bretar staðfesta að þeir séu tilbúnir til að styrkja sæstrenginn með fjárhagslegum hætti. Þetta sætir miklum tíðindum enda yrði það í fyrsta skipti sem bresk stjórnvöld myndu samþykkja að slíkur strengur félli undir þau stuðningskerfi sem þau hafa sett upp til að auka vægi endnýjanlegra orkugjafa. Sú staðreynd endurspeglar vel þá sérstöðu sem sæstrengur milli Íslands og Bretlands nýtur þar sem hann er talinn vera einn arðbærasti orkukosturinn sem Bretar hafa úr að velja. Næsta skref íslenskra stjórnvalda hlýtur því að vera að falast eftir frekari viðræðum við Breta til að fá úr því skorið hvers konar stuðningskerfi gæti verið unnt að sérsníða svo að lagning sæstrengs geti orðið að veruleika í náinni framtíð.

Því hefur verið haldið fram að Landsvirkjun þyrfti að ráðst í virkjanaframkvæmdir sem jafngiltu tveimur Kárahnjúkavirkjunum til að uppfylla þá 1.500 megavatta orkuþörf sem sæstrengur til Bretlands myndi kalla á. Hörður Arnarson, forstjóri Landsvirkjunar, hefur bent á að þetta sé ekki alls kostar rétt enda myndi sæstrengur gefa Landsvirkjun færi á því að stórbæta nýtingu núverandi kerfis auk þess sem til kæmi orka inn á kerfið frá smærri virkjunum í vatnsafli, vindi og jarðvarma. Þá þarf að horfa til þess að það er ekkert launungarmál að annars vegar er uppi óvissa um framtíð álversins í Straumsvík, eins stærsta raforkukaupanda Landsvirkjunar, og hins vegar um hvort allar þær kísilmálmverksmiðjur sem boðaðar hafa verið verði reistar.

Íslendingar búa við þá sérstöðu að eiga fyrirtæki í almenningseigu sem er að selja eina eftirsóttustu vöru í heiminum um þessar mundir – örugga afhendingu á endurnýjanlegri orku. Gerbreytt landslag í orkumálum Evrópu þýðir að okkur standa nú til boða fjölbreyttari valkostir til að selja orkuna og með margfalt meiri arðsemi en áður hefur þekkst. Fyrir liggur aftur á móti að núverandi ríkisstjórn mun ekki ganga lengra, eins og sakir standa, í viðræðum við Breta um lagningu sæstrengs. Vonandi mun næsta ríkisstjórn hafa þann pólitíska kjark og framtíðarsýn sem nauðsynlegt verður að búa yfir til að taka ákvörðun um að ráðast í slíkt verkefni. Ískalt hagsmunamat segir að það væri glapræði að láta það tækifæri renna okkur úr greipum.