Arnar Már og keppnin Sterkasti fatlaði maður heims
Arnar Már Jónsson, aflraunamaður og júdókennari, byrjaði ungur að þjálfa fatlaða. Árið 2002 ákvað hann að prófa eitthvað nýtt og lét nokkra fatlaða einstaklinga keppa í bíladrætti, 15 árum síðar er þessi hugdetta orðin að alheimsíþrótt, Sterkasti fatlaði einstaklingur heims.
„Ég hef alltaf verið þannig að ég má ekkert aumt sjá,“ segir Arnar Már. „Ég man til dæmis að ég fór með foreldrum mínum í heimsókn til vinafólks þegar ég var 5–6 ára gamall. Þar var mjög fötluð stúlka sem var rúmliggjandi og alla heimsóknina sat ég við hliðina á henni og spjallaði.“
1988 byrjaði Arnar Már, 18 ára gamall, að þjálfa hjá Íþróttafélagi fatlaðra. „Ég var að vinna í Fálkanum og Olli, formaður Asparinnar, íþróttafélags fatlaðra og þroskahamlaðra, talaði um að það vantaði þjálfara þar, þannig að ég fór líka að þjálfa þar. Svo var ég að keppa svo mikið, þegar ég var um 20 ára – var bæði í lyftingum og kraftraunum – þannig að ég hætti í Öspinni, en hélt áfram hjá Íþróttafélagi fatlaðra.“
Arnar Már er með þjálfararéttindi, réttindi í skyndihjálp og hefur setið ráðstefnur og fundi úti um allan heim. „Ég hef nýtt tímann vel þegar ég er í keppnisferðum og farið á ráðstefnur og fundi, ef slíkt er á sama tíma.
Ég er fljótur að sjá ef einhver er með skekkju eða slíkt, maður þróar það með sér, þegar maður er svona mikið í þessu, að finna út hvað hentar hverjum og einum.“
Fyrir 21 ári ákvað Arnar Már að prófa eitthvað nýtt. Fyrir utan Hátún 14 í Reykjavík, þar sem íþróttahús fatlaðra er, þar er reykingabekkur. „Ég fór að hugsa hvað ég gæti gert, fór út með krakkana, batt spotta í bílinn minn, og einstaklingar sátu í hjólastólnum hinum megin við bekkinn og reyndu að draga bílinn. Sá fyrsti til að draga hann í hlutlausum gír var Leifur Leifsson, 15 ára gamall, og við vorum báðir jafnhissa að honum skyldi takast þetta.“
Arnar Már fer stundum ekki neinum silkihöndum um einstaklingana sem hann þjálfar eða foreldra þeirra. „Ég hef stundum rekið foreldra út, þegar þeir ýta börnunum í hjólastólnum inn til mín í þjálfun. Börnin geta það alveg sjálf. Það er mitt markmið að láta fatlaðan einstakling stíga upp frá fötlun sinni. Maður á kannski ekki að segja frá því, en ég hef tekið einstaklinga og hent þeim úr stólnum. Svo reisi ég stólinn við og segi: „ég verð frammi, þú kemur bara fram.“ Svo kemur viðkomandi fram, búinn að koma sér sjálfur í hjólastólinn.“
Hann hefur líka farið óhefðbundnar leiðir til að safna fjármunum þegar þess hefur þurft. Árið 1994 var Heimsmeistaramót í Frakklandi, „og ég hugsa „ókei, við þurfum að safna pening, förum á hjólastólunum frá Hátúni til Keflavíkur.“ Síðan fórum við spöl í hverju bæjarfélagi og bæjarstjórar fóru með okkur. Tveir einstaklingar fóru alla leiðina, en fleiri tóku þátt, við vorum á bílum og einstaklingar skiptust á,“ segir Arnar Már, sem segist hafa fengið athugasemdir frá fólki um að hann væri klikkaður þegar hann bar hugmyndina fyrst upp.
Arnar Már er júdóþjálfari í Grindavík og í Vogum, en býr í Garði. „Öll þessi ár sem ég hef starfað með fötluðum þá hef ég aldrei fengið viðurkenningu, en ég er aðeins búinn að þjálfa júdó í fimm ár og í fyrra var ég heiðraður bronsmerki Júdósambands Íslands, hlunkurinn grét næstum,“ segir Arnar Már og hlær.
Hann var kominn með svarta beltið í karate 15 ára. Synir hans fóru báðir að æfa júdó og sá eldri, Aron sem þjálfar með föður sínum í Grindavík, er í landsliðinu og ríkjandi Íslandsmeistari. „Sá yngri fór síðan sex ára að æfa júdó í Vogunum og ég fór með og ákvað að prófa og hélt ég myndi fá þrjú hjartaáföll á fyrstu æfingu. En þarna fann ég sportið mitt, sá ljósið og ég og Maggi Hauks þjálfari urðum út frá þessu ótrúlega góðir vinir. Mér bauðst síðan að taka við júdókennslu í Grindavík og þar er ég að kenna alvöru „old school“ júdó og ég bjó líka til krílahóp og er að þjálfa krakka alveg niður í 2–3 ára.
Ég er með gulrót fyrir 6–9 ára krakkana, ef allir standa sig vel alla vikuna, þá er diskópartí síðasta hálftímann í síðasta tíma vikunnar. Þau eru byrjuð að spyrja foreldra sína hvenær júdóið hefjist. Árið 2016 átti Grindavík flest verðlaun í júdóinu, en ekki í öðrum íþróttagreinum.“
Árið 2002 hélt Arnar Már fyrsta mótið fyrir fatlaða og vann Reynir Kristófersson. Þá var keppt í trukkadrætti, drumbalyftu (á hallandi bekk sem er stilltur í ákveðna gráðu), bombugöngu, steinatökum (tunna hvor sínum megin við hjólastólinn, svo færir keppandinn steinana yfir. Mótið Sterkasti fatlaði maður Íslands var orðið að veruleika.
„Ég er með einkaleyfi á nafninu og ég er líka kominn með ákveðin réttindi sem maður vinnur sér inn þegar maður heldur svona mót. Magnús Ver Magnússon og ég erum miklir félagar, höfum starfað saman í meira en níu ár og hann hefur hjálpað mér mikið í gegnum árin. Í dag eigum við nafnið og keppnina til helminga.“
„Ég hef verið að þróa sportið og er líka búinn að koma inn með fólk frá Noregi, Bandaríkjunum, Bretlandi og Þýskalandi. Mótið Sterkasti fatlaði maðurinn er eina sportið sem búið er til á Íslandi sem er orðið að alheimsíþrótt.“
Arnar Már er nýkominn heim frá fyrsta mótinu sem haldið er í Þýskalandi, Sterkasti fatlaði maður Þýskalands, og voru hann og Magnús Ver dómarar. Fjöldi viðtala fylgdi mótinu, bæði í útvarpi og sjónvarpi. Arnar Már flaug síðan heim og var á Íslandi í þrjár klukkustundir, þá fékk hann skilaboð um að hann ætti að vera daginn eftir í viðtali hjá BBC í Bretlandi, þannig að hann flaug strax út aftur.
Heimsmeistaramótið, Sterkasti fatlaði maður heims, er svo framundan í byrjun september í Queen Elizabeth Park í London og er búist við 15–30 þúsund áhorfendum, auk keppenda og annarra.
„Keppnin snýst um að hjálpa hver öðrum og kenna öllum,“ segir Arnar Már. „Allir sem koma að þessu eru orðlausir, sagði gaurinn í BBC, já það er til meira en fótbolti, sagði ég.
Ég hef alltaf sagt við keppendur: „Mér er alveg sama hver vinnur, hver er í síðasta sæti, þetta er gaman fyrir ykkur, við erum öll saman, þið kynnist fólki og kannski verðið þið vinir til lífstíðar. Ég vil fá fólkið út, það er það sem ég var alltaf að reyna.“
