Listakonan, búningahönnuðurinn og ævintýrastelpan Sunneva Ása Weisshappel hefur verið áberandi í listalífi þjóðarinnar undanfarin ár þar sem hún fer ótroðnar slóðir í listsköpun sinni sem vakið hefur mikla athygli hér heima og erlendis. Hún hefur verið áberandi í leikhúslífi þjóðarinnar þar sem hún hefur séð um búningahönnun en hún hlaut til að mynda Grímuverðlaunin árið 2015 fyrir búninga í sýningunni Njálu en það var frumraun hennar í faginu.
Sunneva hefur starfað mikið erlendis við búningahönnun með leikstjóranum Þorleifi Erni Arnarsyni, en jafnframt sinnt myndbandagerð og kóreógrafíu fyrir leikhúsverk. Þá hefur Sunneva Ása leikstýrt og unnið við gerð fjölda tónlistarmyndbanda og fengið margar tilnefningar til verðlauna, bæði hérlendis og erlendis, meðal annars á Íslensku Tónlistarverðlaununum, The Northern Wave Film Festival og Nordic Music Video Awards.
Hver er Sunneva Ása Weisshappel?
Ævintýrastelpa, listakona og fagurkeri.
Hver er bakgrunnur þinn og hverskonar list einbeitir þú þér að?
Ég hef alla tíð æft dans og var alltaf í alls konar listum. Ég útskrifaðist af Listabraut í FB og í framhaldinu hóf ég myndlistarnám við Listaháskóla Íslands, því ég taldi að þar fengi ég mesta frelsið til að skapa. Ég útskrifaðist úr LHÍ árið 2013 og hef starfað við list alla götur síðan. Þessi grunnur, myndlist og dans, er rauði þráðurinn í minni listsköpun. Ég er þó enn að rannsaka listformin og vil ekki festa mig við eitthvað eitt. Ég er bara á bólakafi ofan í kanínuholunni.
Hvaða listform heillar þig mest? Hvers vegna?
Kvikmyndamiðilinn hefur alltaf heillað mig mjög mikið, eflaust vegna þess að hann sameinar svo mörg listform. Þar get ég sett allt sem ég elska saman í eitt verk. Mig dreymir um að leikstýra kvikmynd í fullri lengd, það er næsta skref. Mér líður samt alltaf eins og ég sé trúlofuð myndlistinni og þegar ég svara spurningu sem þessari, eins og ég sé að halda framhjá. En ég veit að þegar ég geri kvikmynd þá yrði hún hvort eð er alltaf líka myndlist. Þetta verður svona tríkantur.
Hvað veitir þér innblástur?
Allt sem ég upplifi, þá helst af öllu ástin. Hún er svo mögnuð og er í öllu. Að vaxa og þroskast samhliða henni er ótæmandi innblástur fyrir listina. Ég er svampur á umhverfi mitt, ég horfi og skoða, fer ein í ferðalög, sit og fylgist með. Hvernig litir breytast, fólk hreyfir sig og talar saman. Ég elska skynfærin, lykt og snertingu. Ég gramsa í skrifum skálda og heimspekinga til að dýpka og víkka hugmyndir mínar, sjá aðrar víddir og sjónarmið. Verk listamanna eru líka mikill innblástur. Við upplifum öll heiminn svo ólíkt en á sama tíma svo svipað. Þessi suðupottur af upplifunum sem við getum sótt í eru mikil forréttindi. Hvernig manneskjan á í samskiptum við náttúruna sem er svo miklu stórbrotnari en við. Mér finnast einnig mannleg samskipti ákaflega áhugaverð, tilfinningar, dauðleiki okkar og brestir, tilvistarheimspeki og sálfræði, draumar og undirmeðvitundin. Tilraunir mannsins til að stjórna öllu og einnig hrífst ég af göldrum.
Þú hefur unnið mikið erlendis. Hvaða verkefni eru það, eitthvað sem stendur upp úr?
Ég hef bæði starfað við myndlist og leikhús. Mín uppáhalds myndlistarsena erlendis er Wonder-hópurinn í París þar sem ég vinn gjarnan á milli verkefna. Í leikhúsinu hef ég unnið með leikstjóranum Þorleifi Erni Arnarsyni og gert búninga, hreyfingar og videoverk. Við höfum mest unnið í Þýskalandi en líka í Þjóðleikhúsinu í Osló. Það er magnað að vinna með honum því hann treystir mér og veitir mér það frelsi sem ég þarf. Það er einstakt, þroskandi og gefandi, en engu að síður krefjandi, því frelsinu fylgir ábyrgð. Ég hef lært svo mikið. Í raun stendur hvert verk upp úr, þetta er eitt stórt ferðalag. Ég fæ að þenja mörk búningalistar eins vítt og húsin leyfa mér. Ég hef til dæmis hannað fljúgandi málmskúltpúra sem svífandi dansarar komu út úr fyrir Othello í Dresden. Þá fæ ég líka að hanna hreyfingarnar. Mér finnst gaman að blanda saman dansinum og myndlistinni á þennan hátt. Ég hannaði líka þriggja metra langan dreka sem var eins konar búr fyrir Fáfni, drekann í Siegfried-óperunni eftir Wagner. Fyrir vændiskonuna í Mutter Courage gerði ég pils úr málmi sem þakti alla leikmyndina. Ég hef gert feita svífandi karla, byggði blóm sem sveif um sviðið og opnaðist og út steig óperusöngkona. Í leikhúsinu er pláss fyrir galdra og það er svo mikið af fagfólki sem vinnur innan þess sem hjálpar manni að gera hugmyndirnar að veruleika.
Liggur alltaf einhver hugmyndafræði að baki því sem þú gerir?
Á bak við hverja framkvæmd er hugmynd. Ég reyni samt að búa til verk sem eru opin og virka sem speglar, mér finnst það ekki mitt hlutverk að mata áhorfandann með minni hugmynd heldur reyni ég að búa til samtal eða tengsl við áhorfandann. Ég elska þegar fólk upplifir og sér ólíka hluti enda erum við öll svo ólík og alltaf að spegla okkur sjálf, heimsmynd okkar. Það er það sem mér finnst til dæmis svo fallegt við listina og þess vegna er hún svo mikilvæg.
Hvað veldur því að þú velur einn miðilinn fram yfir hinn þegar þú færð hugmynd að verki?
Listmiðlar eru eins og verkfæri, sá miðill sem mér finnst miðla best því sem mig langar að búa til, skoða eða varpa ljósi á verður fyrir valinu. Eða bara það sem ég er í stuði fyrir þá stundina. Ég er scatter brain og nett ofvirk…
Hver er sýn þín á búningahönnun sem listform?
Ég nálgast búningahönnun sem myndmál, aðra dýpt, innri frásögn í sögunum á sviðinu. Búningar eru sem myndlist eða skúltpúrar á sviði. Mér finnst gaman að túlka raunveruleikann í ýkjum, absúrdisma og súrrealisma og finnst það gjarnan hjálpa til við að benda á hið ósýnilega og ósagða. Áferð og form skipta mig miklu máli og ég vinn gjarnan sjálf í höndunum, mála og móta. Ég vinn búninga í ferli og leyfi hugmyndum að breytast og þróast með verkinu. Þannig verður allt saman til, í samtali við deildir, listræna stjórnendur og flytjendur. Leikhúsið er stórkostlegt því það býður okkur upp á svið þar sem allt getur gerst og allir listmiðlar vinna saman. Það er það sem mér finnst spennandi. En til þess að geta unnið búninga á þennan hátt þá verð ég að fá listrænt frelsi og mér líður best í samstarfi með leikstjórum og listafólki sem veita mér það.
Áttu þér einhverjar fyrirmyndir þegar kemur að listsköpun?
Hvar á ég að byrja!! Ég elska Björk, Kate Bush og Madonnu. Ég get horft og dáðst að Freddie Mercury tímunum saman og er ástfangin af Jean-Michel Basquiat. Pina Bausch hefur haft mikil áhrif á mig og ég elska videoverk Chris Cunningham og kvikmyndir Alejandro Jodorowsky. Alexander Mcqueen og Federico Fellini, Salvador Dalí, Frida Kahlo, Pipilotti Rist og svo marga í viðbót að ég myndi fylla blaðið.
Hvernig er vinnuferli þitt?
Oftast fæ ég bara hugmynd sem ég framkvæmi strax, ég vil gera hlutina strax. En ef ég er á kafi í öðru verkefni þá skissa ég hugmyndina hjá mér og legg í framkvæmd þegar stundin er rétt og ég hef tíma. Ég á ógrynnin öll af skissubókum með hugmyndum af myndlistarsýningum, vídeóverkum, gjörningum og skúlptúrum. Ég er reyndar alveg hörmuleg að sækja um styrki og sýningarpláss og vil frekar nýta tíma minn í að skapa. Ég skil ekki alveg þann stóra hluta af listheiminum í dag. Ég vinn alltaf sirka 5-6 verkefni samhliða í einu. Þegar ég verð þreytt eða andlaus í einu verkefni þá fer ég í næsta og vinn verkin svona í skorpum. Þetta vinnuferli hentar vel haus eins og mínum og orkunni minni.
Finnst þér vera munur á því að starfa erlendis og hér heima?
Hér heima er auðvelt að verða sýnilegur því við erum svo lítil og það er gott. Erlendis er meiri fjölbreytni, menningarlífið vegur þyngra og þar af leiðandi eru miklu meiri peningar. Listasenan er vitanlega stærri en hér heima og það er auðveldara að finna hóp fólks sem maður samsvarar sig með. Á Íslandi líður mér stundum eins og ég hafi valið mér starfsgrein sem samfélagið lítur niður á, það er ekki skemmtileg tilfinning en erlendis upplifi ég að framlag mitt skipti meira máli. En heima er best og það er eitthvað alveg einstakt hér, ég er komin með heimþrá.
Hvað finnst þér um listsenuna á Íslandi? Er eitthvað sem mætti betur fara?
Listasenan er flott og kraftmikil, íslenskir listamenn hafa eitthvað alveg sérstakt og magnað, við erum svo fjáls, óheft, hrá og villt. En því miður eigum við eitthvað í land með að standa samfélagslega jafnfætis listamönnum erlendis. Við erum ennþá að berjast fyrir tilverurétt okkar hérna heima, enda er listasaga okkar stutt. Í stærri borgum erlendis er meiri virðing borin fyrir hlutverki listamanna. Hér er til dæmis árlega rifist yfir listamannalaunum, sem er bara brandari.
Þú ert stofnandi Algera Studios. Hvernig kom það til og hvað er Algera Studios? Hvaða starfsemi fer þar fram?
Þegar ég útskrifaðist úr Listaháskólanum vildi ég ekki missa vinnurýmin og verkstæðin sem skólinn bauð upp á. Það var ekkert til fyrir unga listamenn í Reykjavík, leigumarkaðurinn er rugl og í miðbænum hefði ég fengið kompu fyrir það rými sem við fengum upp á Höfða þar sem við stofnuðum Algera Studio. Við vorum hópur fólks sem gerðum ótrúlega skemmtilega og magnaða hluti, héldum sýningar og tónleika og viðburði. Tókum á móti erlendum listamönnum, vorum með vinnustofur og rákum hljóðstúdíó og myndbandaver þar sem við framleiddum myndbönd. Algera var starfrækt frá 2013-2017. Hún er ekki lengur til en er stórkostleg minning. Ég var hins vegar að opna nýja vinnustofu í Ármúla sem verður svona fósturmamma Algeru og í vetur verða nokkrir listviðburðir þar.
Þú hefur komið að og pródúserað mörg tónlistarmyndbönd í gegnum árin. Segðu okkur aðeins frá því. Er eitthvað myndband sem stendur upp úr?
Ég hef leikstýrt og framleitt helling af tónlistarmyndböndum. Mig langaði að æfa mig meira í videomiðilnum og tónlistarmyndbönd eru kjörin því þau eru með tímaramma og þemu. Ég byrjaði að gera stuttmyndir og klippa í VHS-tækinu heima sem krakki og hef alltaf unnið vídeóverk með listinni. Ég vildi æfa mig og safna reynslu áður en ég færi lengra inn í kvikmyndamiðilinn. Tónlistarmyndbönd eru sniðug, mögnuð og hraðvirk leið til að koma efninu út, gera litlar tilraunir. Miklu stærri áhorfendahópur sér tónlistarmyndband en til dæmis skrítinn videogjörning á YouTube. Ég hélt reyndar að ég gæti haft tekjur af þessum miðli en alveg eins og myndlistarsenan heima er tónlistarsenan fjársvelt og engin almennileg laun þar að fá. Það sem drífur mig áfram en óslökkvandi ástríða. Blood Burst sem ég leikstýrði fyrir Mammút ásamt Anni Ólafsdóttur stendur upp úr því það var svo EPÍSKT… Við böðuðum hljómsveitina upp úr kindablóði í plastsundlaug á þakinu í Algera Studio um vetur, allt í snjó. Algjört white trash, súrt og skrítið, fáránlega gaman. Það komu um 30 manns að verkefninu sem endaði svo á því að það var keyrt yfir kameruna mína. Ég lagði hana frá mér upp á gangstétt til að skipta um minniskort og þá birtist bíll og ók yfir vélina. Þar með gerði ég ekki fleiri myndbönd í bili.
Hvernig sérð þú fyrir þér samband myndlistar og myndbandslistar? Helduru að það séu einhver tengsl hjá þér þar?
Þetta helst allt í hendur. Ég vinn til dæmis ekki myndband nema ég hafi listrænt frelsi og þar kemur myndlistin inn. Þetta er bara angi af henni, myndmál, myndbygging, form og litir og svo er klipping dans, tilfinning og taktur.
Í hvaða verkefni ertu núna?
Ég er að skipuleggja sýningarröðina „Sugar Wounds“ ásamt hópi íslenskra listakvenna sem verður í Ármúla í september. Svo var ég að klára tökur á nýju myndbandi fyrir Mammút í samstarfi við listakonuna Sögu Sig. Ég er að byggja skúlptúra fyrir einkasýningu sem ég verð með í Gallerí Port í nóvember og að undirbúa verk fyrir Plan B festival á Borgarfirði í ágúst. Það er alltaf nóg að gera.
Hvað er næst á sjóndeildarhringnum hjá þér?
Ég sit núna á flugvellinum í Osló og er að fara í viku sumarfrí til Krítar og svo beint til Þýskalands að setja upp Rómeo og Júlíu með Ernu Ómars og ballettnum í Munich.
